Bezpieczny transport

Liczba wypadków powodowanych przez pojazdy ciężarowe nadal pozostaje na niepokojąco wysokim poziomie. Wśród coraz częściej wymienianych, a dotąd niedocenianych elementów mających zasadniczy wpływ na bezpieczeństwo na drogach jest stan techniczny samochodów ciężarowych, ale także pojazdów dostawczych, flotowych czy autobusów.

Układy zapewniające bezpieczeństwo w pojazdach ciężarowych to podobnie jak w samochodach osobowych: układ hamulcowy, kierowniczy oraz zawieszenie. Jednak wraz z wymiarami pojazdów oraz wagi wzrasta również stopień skomplikowania ich budowy. Samochód ciężarowy to nie tylko sam środek transportu, to również przewożony przez niego towar. Zatem zachowanie szczególnej ostrożności, profilaktyczna kontrola stanu technicznego są niezwykle istotne.
Na co należy zwrócić uwagę w przypadku największych pojazdów poruszających się po naszych drogach? Oczywistymi elementami dbałości o pojazd jest stan okładzin hamulcowych, czy też amortyzatorów. Są jednak takie układy, które możemy spotkać jedynie w samochodach ciężarowych. W przypadku pojazdów wagi ciężkiej rządzą układy pneumatyczne mające większy stopień skomplikowania niż układy hydrauliczne, znane z samochodów osobowych.
Do bardzo istotnych układów pneumatycznych w zawieszeniu należą m.in. miechy powietrzne. Są one stosowane zamiast resorów piórowych. W dużym uproszczeniu zapewniają one równie “miękką” jazdę zarówno pod obciążeniem, jak i bez niego. Jednocześnie rama samochodu utrzymywana jest stale na tej samej wysokości. Zasada działania jest bardzo prosta - jeżeli obciążymy pojazd - poduszki zostaną automatycznie dopompowane, dlatego są one tak ważne. Na nich właściwie spoczywa cały ciężar pojazdu. W przypadku przedziurawienia może dojść do utraty panowania nad pojazdem. W niektórych przypadkach może także dojść do przestawienia zbieżności kół. Jakie mogą być skutki takiego stanu rzeczy w ciężkim samochodzie, tego chyba nie trzeba tłumaczyć.
Jak zapobiegać takim przypadkom, nie pozostaje nam nic innego jak kontrolować stan tych elementów. A co nas powinno zaniepokoić i na co uważać:

- uszkodzenia powstałe w wyniku działania środków chemicznych np. smarów,
- nadmierne rozciągnięcie, dotyczy to głównie samochodów pracujących w trudnych warunkach terenowych. Jedna z oznak to rozdzielenie tłoka lub płyty górnej od miecha. Dodatkowe elementy, które należy sprawdzić przy takim uszkodzeniu to amortyzatory, zawór poziomujący.
- uszkodzenia mechaniczne powstające w wyniku kontaktu części gumowej miecha z innymi elementami pojazdu lub nagromadzeniem się np. piasku na elementach metalowych,
- korozja elementów metalowych, w przypadku korozji górnej płyty może dojść do powstania w niej perforacji, w przypadku tłoka korozja może powodować przetarcie części roboczej miecha,
- zmęczenie materiału objawiające się w postaci podłużnych pęknięć na zewnętrznych ściankach miecha.
Jak należy dbać o te elementy? Systematycznie kontrolować oraz dbać o ich czystość. Oczywiście uszkodzone elementy należy natychmiast wymienić. Układ hamulcowy w pojazdach ciężarowych stanowi układ pneumatyczny, który wymaga szczególnej dbałości. Naturalne zjawisko to zużycie okładzin hamulcowych, tarcz/bębnów w trakcie użytkowania, zatem należy dbać o nie w sposób szczególny. Jeśli chodzi o układ pneumatyczny, należy zwrócić szczególną uwagę na:
- szczelność wszystkich przewodów zasilających oraz zaworów,
- stan siłowników hamulcowych,
- stan i działanie sprężarki oraz regulatora ciśnienia,
- terminową wymianę osuszacza, zaniedbanie tej czynności może doprowadzić nawet do zamarznięcia drobinek wody znajdującej się w powietrzu w przewodach hamulcowych pojazdu, co doprowadzi do braku hamowania.

We współczesnych pojazdach ciężarowych i autobusach stosowane są hamulce górskie (retardery). Najbardziej popularnym zwalniaczem jest nadal retarder hydrauliczny. Czynnikiem pracującym i powodującym wytracanie prędkości jest tam olej, który należy wymieniać okresowo zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu.
Pracuje on w bardzo wysokich temperaturach i z czasem traci swoje właściwości (lepkość). Nie należy również pomijać działania wszelkich zaworów, czy też czujników, które zwłaszcza w dobie naszpikowania samochodów elektroniką mogą pozbawić nas kontroli nad pojazdem. Podobnie jest z bagatelizowaniem niepokojących odgłosów podczas pracy samochodu.
To tylko kilka przykładów, które wskazują na konieczność częstych, profilaktycznych przeglądów technicznych. Należy także pamiętać o aspektach podstawowych, zatem o oponach, możliwościach przewozowych pojazdów, stanie oświetlenia nie tylko głównego, ale również często zaniedbywanego oświetlenia obrysowego.
Samochody ciężarowe mają generować zyski, jakakolwiek awaria to straty dla przewoźnika. Dbałość o stan techniczny pojazdów to inwestycja, zatem warto o tym pamiętać.
W przypadku pojazdów osiągających masę nawet do 40 t., z pozoru najbardziej błahy, ale niesprawny element może się okazać decydujący. Wypadki z udziałem pojazdów ciężarowych są często bardzo tragiczne w skutkach. Należy pamiętać, że olbrzymia masa pojazdu, wydłużona droga hamowania oraz ograniczona manewrowość wymagają doskonałego stanu technicznego. Dzięki niemu kierowca pojazdu ciężarowego może się czuć na drodze pewnie i komfortowo, a sprawny pojazd ciężarowy oznacza znaczne ograniczenie realnego zagrożenia dla ruchu drogowego.